Kriminalistika

Cilj kriminalistike kao nauke je da na što efikasniji način spriječi krivična djela i otkrije njihove izvršioce, odnosno njen zadatak je da preventivnom i represivnom aktivnošću što efikasnije suzbija kriminalitet, posebno u sadašnjem vremenu kada on ima tendenciju eksponencijalnog rasta, i to podjednako u urbanim i neurbanim sredinama.

"Kriminalistika je nauka koja pronalazi, usavršava i primjenjuje određene naučne ili na praktičnom iskustvu zaosnovane metode i sredstva koja su najpodensija da se krivično dijelo otkrije i razjasni, otkrije i učini dostupan izvršilac i obezbjede činjenice koje mogu da posluže kao dokaz, kao i da se spriječi izvršenje planiranih krivičnih djela." Ukratko kazano, to je nauka o taktici, tehnici i metodici istraživanja i sprečavanja krivičnih djela.

Kriminalitet je kao društvena pojava poznat od najstarijih vremena, tako da se od kriminaliteta društvo branilo donošenjem represivnih zakona. Najstariji je Hamurabijev zakonik, nastao u 19. ili 18. st. p.n.e. Pregled najvažnijih pravnih sistema i kodifikacija, od Hamurabijevog  zakonika do danas, svjedoči da je borba protiv kriminaliteta prisutna od davnina i da je društvo oduvijek nastojalo da se protiv tog zla bori na najefikasniji mogući način. Društveni karakter kriminalističke nauke dolazi do izražaja kroz praktičnu primjenu njezinih postulata.

Praksa pokazuje da je najbolja prevencija od kriminaliteta efikasno otkrivanje izvršilaca krivičnog djela. Nema boljeg sredstva da neko odustane od kriminalne radnje od saznanja da će brzo biti otkriven i kažnjen.

Kriminal je pratilac čovječanstva od prvog uspravljanja čovjeka kao mislećeg bića. Danas je jedno od stanja civilizacije, a pratit će društvo i u nepredvidivo daleku budućnost kao sastavni dio njegove opće habitualnosti. Razlikujemo nekoliko vrsta kriminaliteta: nasilnički, imovinski, kriminalitet bijelog okovratnika (privredni kriminal), organizovani kriminal...

U masi brojni kriminogenih faktora, čije je dejstvo različito ne samo u odnosu na konkretne kriminalne akte već i na određene oblike kriminalnog ispoljavanja, moguće je izdvojiti spoljne (ambijentalne) i unutrašnje (individualne) kriminogene faktore. Prilikom izdvajanja i isticanja značaja pojedinih uzroka kriminaliteta mora se voditi računa i o okolnostima da se društvene zajednice u svom razvoju mogu nalaziti u dva ralizčita stadija: 1) u stanju raltivnog društvenog mirovanja 2) u periodu velikih socijalnih potresa i kriza.

Među spoljne (ambijentalne) faktore spadaju: društveno-ekonomski, političko-ideološki i mikrogrupni faktori kriminalnog ponašanja. Izvršenje krivičnih djela povezano je i sa osobinama ličnosti izvršioca. Tu dolaze do izražaja osobine karaktera, temperamenta, stavovi, motivi , navike interesi, ideali, emocije i dr. Ta lična svojstva su međusobno jako povezana, tako da ih je teško razdvojiti i odrediti tačan uticaj svakog od njih pojedinačno.